به نقل از «ایسنا»

شیراز بین دو انقلاب

تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۲۰۵۴۵

ایسنا/فارس همزمان با ایام دهه فجر به معرفی مسیرهای گردشگری انقلاب در شیراز پرداختیم. در این مجال برخی از اماکن و شخصیت‌هایی که در زمان بین دو انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی معرفی می‌کنیم.

در این تور تاریخ معاصر شیراز را از نهضت تنباکو تا انقلاب مشروطه و از نهضت ملی شدن نفت تا قیام ۱۵ خرداد و از انقلاب اسلامی تا دفاع مقدس درمی‌نوردیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این تور ترکیبی از برخی اماکن تورهای پیشین با اماکن جدید است که در یک مسیر تعریف شده است.

دیوانخانه

دیوانخانه کریم خان زند در زمان ناصرالدین شاه تبدیل به تلگرافخانه شد و در زمان قیام مشروطه، نخستین محل تحصن مردم شیراز بود.

ارگ کریم خان

ارگ کریم خان در کل دوران قاجار به عنوان مقر حاکمان فارس استفاده می‌شد. پس از مشروطه و در زمان حکومت رضا قلی خان نظام‌السلطنه مافی، قوام چهارم و برادرش نصرالدوله در ارگ زندانی شدند و پس از صدور دستور تبعیدشان، در راه دشت ارژن نصرالدوله توسط قشقایی‌ها به قتل رسید و قوام چهارم به کنسولگری انگلیس در شیراز پناهنده شد و پس از چند ماه جنگ شهری میان نیروهای قوام و نظام‌السلطنه، عاقبت قوام به پیروزی رسید و نظام‌السلطنه از حکومت فارس برکنار شد.

در از دوران پهلوی، ارگ کریم خان تبدیل به زندان شد و با تأسیس شهربانی در کنار ارگ، به محلی نظامی تبدیل شد. نهایتاً در روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ساعت ۱۶ با غلبه مردم بر نیروهای شهربانی مستقر در ارگ، انقلاب اسلامی در شیراز به پیروزی رسید.

میدان شهدا

میدان شهدا یا فلکه شهرداری محل میتینگ طرفداران دکتر مصدق در ۲۶ فروردین ۱۳۳۲ بود که به درگیری و زد و خورد میان طرفداران و مخالفان وی انجامید. همچنین در انقلاب اسلامی محل تجمعات و خواندن بیانیه‌ها و قطعنامه‌های پایانی راهپیمایی‌ها بود.

مسجد امام خمینی(ره)

مسجد سپهسالار (امام خمینی کنونی) در زمان حسینعلی میرزا فرمانفرما ساخته شده است. در ۲۶ فروردین ۱۳۳۲ میتینگی برای پشتیبانی از دولت مصدق در میدان شهرداری برگزار شد که منجر به درگیری میان هواداران و مخالفان دکتر مصدق شد. بلندگوی میتینگ روی پشت بام مسجد سپهسالار نصب بود و اشعار فریدون توللی و سخنان ذوالقدر و کریم پور شیرازی از آن پخش می‌شد. پس از قطع سیستم صوتی کار به درگیری انجامید و این درگیری تا حدی دامنه‌‍دار شد که به نقاط دیگر شهر کشید. در سال‌های نهضت اسلامی، این مسجد پایگاه آیت‌الله صدرالدین حائری شیرازی بوده است.

خیابان پیروزی

مردم در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ در کوچه‌های خیابان پیروزی (نمازی سابق) سنگر گرفتند و به نیروهای شهربانی مستقر در ارگ تیراندازی می‌کردند و بسیاری از شهدای روز آخر انقلاب در این خیابان به شهادت رسیدند.

خیابان فرهنگ

در این خیابان برخی دیوارنگاره‌های انقلاب اسلامی وجود دارد.

مسجد باقرآباد

در شهریور ۱۳۵۷ حجت‌الاسلام سیدفخرالدین طاهری و حجت‌الاسلام سیدمحی‌الدین طاهری، وعاظ مسجد باقرآباد، در حصور چند هزار تن از نمازگزاران به انتقاد شدید از رژیم پهلوی پرداختند و مردم پس از سخنرانی به سمت مسجد ولیعصر(عج) تظاهرات کردند.

مدرسه آقاباباخان

در زمان مشروطه این مدرسه محل پرورش طلابی بود که تحت تربیت آیت‌الله سیدابراهیم انوار و آیت‌الله سیدعلی کازرونی به صف مشروطه‌خواهان پیوستند.

مسجد وکیل

این مسجد که از مستحدثات کریم خان زند است، همواره محل رویدادهای مهم تاریخی بوده است. به دلیل ارتفاع زیاد مسجد، در زمان مشروطه پشت بام مسجد محل سنگربندی حامیان و مخالفان مشروطه بوده که به سوی یک دیگر توپ و تفنگ شلیک می‌کردند. در زمان پهلوی این مسجد پایگاه آیت‌الله سیدنورالدین حسینی‌الهاشمی بوده و سخنرانی‌های مشهور ایشان در این مسجد انجام می‌شده است. همچنین در ایام انقلاب اسلامی این مسجد محل تجمعات و مبدأ راهپیمایی‌هایی مانند روز ۲۶ دی ۱۳۵۷ بوده است.

مسجد مولا

مسجد مولا پس از ساخت توسط خاندان مولا در زمان محمدشاه قاجار به محل اقامه نماز خاندان محلاتی تبدیل شد. از بزرگانی که در این مسجد نماز گزارده‌اند می‌توان به آیات عظام ابراهیم، جعفر، بهاءالدین و مجدالدین محلاتی اشاره کرد که هر کدام در وقایع سیاسی زمانه خویش نقش ویژه‌ای ایفا کرده‌اند.

آیت‌الله ابراهیم محلاتی از علمای مؤثر در مشروطه بود. آیت‌الله جعفر محلاتی در ایام جنگ جهانی اول با کاروانی از مردم شیراز به برازجان اعزام شد تا با انگلیسی‌های اشغالگر مبارزه کند. آیت‌الله بهاءالدین و آیت‌الله مجدالدین محلاتی نیز از بزرگان انقلاب اسلامی در شیراز محسوب می‌شدند.

حمام حیران

در زمان مشروطه طرفداران مشروطه و مخالفان آن برای همراه کردن آیت‌الله ابراهیم محلاتی به سراغ ایشان رفتند و چون ایشان در آن هنگام در حمام حیران بود در مقابل درب حمام حیران تجمع کردند که همین ازدحام باعث بیهوشی آیت‌الله محلاتی و انتقال ایاشن به محلی برای استراحت شد.

خانه آیت‌الله سیدعلی‌اکبر فال اسیری

آیت‌الله سیدعلی اکبر فال اسیری از مجتهدین طراز اول شیراز در زمان ناصرالدین شاه و داماد میرزای شیرازی بود که به عنوان اولین نفر در کشور با امتیاز رژی به مخالفت پرداخت و در سحرگاهی که از خانه بیرون آمده بود تا به صحراهای شمالی شیراز برود، مأموران ناصرالدین شاه ایشان را دستگیری کردند و به عتبات عالیات تبعید کردند و همین امر در نهایت منجر به صدور حکم تحریم توتون و تنباکو و پیروزی این قیام شد.

کوچه نصیر نظام و عطاءالدوله

امیرحسین خان نصیر نظام و پدرش فرج‌الله خان عطاءالدوله از خاندان نوری‌های مازندرانی و از بزرگان نظامی شیراز در زمان قاجار بودند که در محله اسحاق بیگ سکونت داشتند. در زمان جنگ شهری نظام‌السلطنه و نیروهای قوام چهارم، تفنگداران طرفدار قوام به خانه‌های این دو شخص حمله کردند و آن‌ها را آتش زدند.

حسینیه آیت‌الله سیدمحمدرضا دستغیب

این محل در گذشته خانه آیت‌الله سیدمحمدرضا دستغیب از بزرگان خاندان دستغیب بوده است. شیخ عبدالرسول نیر در کتابخانه تحفه نیر نقل می‌کند که پس از شکست قیام ژاندارمری و دستگیری اعضای حزب دموکرات فارس، وی به این خانه پناه برده است تا از دست مأموران نظمیه در امان باشد.

مسجد گنج

مسجد گنج از مساجد تأثیرگذار شیراز در تاریخ معاصر است. در زمان قطحی جنگ جهانی اول، در این مسجد به فقرا و مردم قحطی‌زده غذای رایگان داده می‌شد. این مسجد مدتی محل اقامه نماز آیت‌الله سیدابوطالب حسینی‌الهاشمی بوده است. همچنین آیت‌الله نجابت در برهه‌ای در این مسجد نماز جماعت به جاآورده است.

در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ حجت‌الاسلام سیدمنیرالدین حسینی‌الهاشمی در این مسجد به سخنرانی علیه رژیم پرداخت و شب هنگام نیز تعدادی از مردم برای محافظت از خانه شهید دستغیب در این مسجد مستقر شدند.

خانه سابق شهید دستغیب

خانه و مقتل شهید دستغیب و محل آمد و شد انقلابیون شیراز در این محل قرار داشته است.

مدرسه خان

پشت بام این مدرسه نیز به دلیل ارتفاع زیاد، محل سنگربندی مردم شیراز در جریان مشروطه بوده است. همچنین در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ مأموران شاه با حمله به این مدرسه طلاب آن را مورد ضرب و شتم قرار دادند.

سرای عطار (گلشن)

در این کاروانسرا در زمان قحطی جنگ جهانی اول یتیم‌خانه ایجاد شده است.

آرامگاه نور

این محل در گذشته به معرکه‌خانه مشهور بوده است و معرکه‌گیران شیراز در آن به اجرای نمایش و برنامه می‌پرداختند. در اوان مشروطه درگیری لفظی میان شخص معرکه‌گیری به نام کتل خرسی و آیت‌الله سیدابوطالب حسینی‌الهاشمی رخ می‌دهد که تنور تحصن مشروطه‌خواهان در تلگراف‌خانه را داغ می‌کند. پس از مدتی این میدان و پیرامونش توسط آیت‌الله سیدابوطالب خریداری و به مسجد تبدیل می‌شود. خانه و آرامگاه آیت‌الله سیدابوطالب و فرزندش آیت‌الله سیدنورالدین حسینی‌الهاشمی در این مکان قرار دارد.

مهمانپذیر شفق

در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم که مردم شیراز با کمبود سوخت مواجه می‌شوند، آیت‌الله سیدنورالدین حسینی‌الهاشمی و اعضای حزب برادران به دشت ارژن می‌روند و هیزم و زغال در تهیه کرده، در این کاروانسرا انبار می‌کنند و میان مردم نیازمند توزیع می‌کنند.

سه راه احمدی

در روز ۱۶ خرداد ۱۳۴۲ مردم از شاهچراغ(ع) به سمت سه راه احمدی حرکت می‌کنند اما نیروهای پلیس به مقابله با جمعیت می‌پردازند و در حین عقب‌نشینی مردم به سمت فلکه شاهچراغ(ع)، دو نوجوان به نام احمد دسترس و خلیل سربی (خواهرزاده شهید دستغیب) به شهادت می‌رسند. همچنین سه راه احمدی محل حضور راهپیمایان در سال ۱۳۵۷ بوده است.

حمام توکلی

در نزدیکی این حمام دیوارنگاره‌هایی از سال‌های آغازین انقلاب اسلامی باقی مانده است.

بیت‌العباس

این بنا پیشتر قهوه اولیا نام داشته که به دستور آیت‌الله سیدنورالدین حسینی‌الهاشمی تبدیل به حسینیه‌ای برای یکی از هیئات حزب برادران به نام هیئت متحده فداییان ابوالفضل می‌شود.

شبستان امام خمینی(ره)

فلکه احمدی سابق است که محل اصلی تجمعات مردم شیراز در سال ۱۳۵۷ و سال‌های پس از انقلاب بوده است.

مسجد جامع شهدا

مسجد نو محل تحصن طرفداران قوام سوم در زمان مشروطه، محل برگزاری جشن‌های اولین سالگرد مشروطه، محل آموزش مشق نظامی مردم شیراز پیش از اعزام به برازجان در زمان جنگ جهانی اول و در نهایت محل رویداد خونین ۵ رمضان ۱۳۵۷ است.

شاهچراغ(ع)

حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) همواره در رویدادهای مهم شیراز مورد توجه مردم بوده است. این حرم محل تحصن آیت‌الله سیدعبدالحسین موسوی لاری و جمعی از مردم شیراز در زمان مشروطه بود و نیز محل سنگربندی مشروطه‌خواهان محسوب می‌شد. در زمان انقلاب اسلامی نیز شاهچراغ(ع) میعادگاه اصلی تظاهرکنندگان به حساب می‌آمد و اکثر تجمعات ماه‌های پایانی انقلاب اسلامی در این حرم انجام می‌شد.

حرم حضرت سیدمیرمحمد(ص)

پشت بام حرم حضرت محمدبن موسی(ع) نیز در زمان مشروطه محل سنگربندی مشروطه‌خواهان بوده و حتی قوام سوم برای مقابله با طرفداران مشروطه دستور شلیک به گنبد حرم را می‌دهد.

آرامگاه شهید دستغیب

آرامگاه شهید دستغیب و جمعی از خاندان ایشان در این محل قرار دارد.

مسجد جامع عتیق

کهن‌ترین مسجد شیراز است که تسوط شهید دستغیب احیا شد و مکان رویدادهای بسیاری در تاریخ انقلاب اسلامی بوده است و دیوارنوشته‌های مهمی از ماه‌های آخر انقلاب اسلامی دارد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی سیاسی گردشگری انقلاب دهه فجر 1402 استانی سیاسی استانی اجتماعی انتخابات ۱۴۰۲ دهه فجر 1402 زمان مشروطه انقلاب اسلامی مشروطه خواهان جنگ جهانی اول نظام السلطنه شهید دستغیب مردم شیراز شاهچراغ ع کریم خان پشت بام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۲۰۵۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از کاهش زمان و فرآیند پروانه ساختمانی تا پیشتازی شیراز به لحاظ ارائه خدمات مهندسی

دیدار مدیریت شهری و هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی فارس در ساختمان سپهبد شهید سلیمانی شهرداری شیراز برگزار شد.

شهردار شیراز در این دیدار اظهار کرد: شهر شیراز و استان فارس در ایام نوروز جزو گردشگر پذیرترین شهر و استان کشور بود که خوشبختانه بدون هیچ حادثه‌ای باوجود بارش شدید باران، سپری شد.

محمدحسن اسدی تصریح کرد: موفقیت‌های کسب شده در شهرداری شیراز حاصل تلاش خانواده ۱۳ هزار نفری این مجموعه، تیم همدل و متخصص مدیریت شهری، شورای اسلامی این کلان‌شهر، دستگاه‌های اجرایی، خدمات‌رسان و نظارتی است و وفاق با نظام مهندسی نیز مرهون این همدلی بین مجموعه‌ای است.

او در بخش دیگر سخنان خود به مسائلی نظیر کاهش مدت زمان و فرآیند صدور پروانه ساختمانی سخن گفت.

شهردار شیراز همچنین بیان کرد: بیش از دو هزار پروزه در شهرداری شیراز فعال است و هیچ پروزه تعطیل و نیمه تعطیلی نداریم.

اسدی خواستار همدلی در حفظ عنوان شیراز؛ پایتخت محیط زیست آسیا شد.

 نایب‌رئیس کمیسیون شهرسازی، معماری و هوشمندسازی شورای اسلامی شهر شیراز نیز در بخشی از این نشست با بیان اینکه اکثر مهندسین شهرداری شیراز در بخش‌های مختلف عضو خانواده بزرگ نظام مهندسی هستند، گفت: نظام مهندسی فارس سرآمد نظام مهندسی‌های سراسر کشور است.

محمود صفایی خاطرنشان کرد: کلان‌شهر شیراز به لحاظ ارائه خدمات فنی و مهندسی نیز سرآمد و موجب افتخار است.

او همچنین با تصریح بر این موضوع که منافع عمومی سرلوحه کار این نهاد قرار دارد، عنوان کرد: نظارت بر تخطی کنندگان مسائل فنی از مهمترین موضوعاتی است که باید برای حفظ قداست مجموعه نظام مهندسی در اولویت قرار گیرد.

قائم مقام شهردار شیراز نیز در ادامه این نشست اظهار داشت: بودجه شهرداری شیراز در سال گذشته و در زمانی که صحبت از تعریف بسته ۵۰ هزار میلیارد تومانی شد، ۲۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود.

آرش فرج‌زاده با تصریح بر این نکته که در واقع دو برابر کار یکسال، پروژه در شهرداری شیراز تعریف شد، گفت: با همکاری شورای اسلامی شهر شیراز، این مهم محقق و در بهمن ماه ۱۴۰۲ تقریبا نیمی از پروژه‌ها افتتاح و عملیات اجرایی نیم دیگر پروژه‌ها آغاز شد و عملا شهرداری شیراز سال گذشته با تعامل دستگاه‌های اجرایی بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان پروژه را به سرانجام رساند و یا عملیات اجرایی آنها را آغاز کرد.

او با بیان اینکه امسال هم این مهم در حال برنامه‌ریزی است و به زودی اعلام خواهد شد، از تعریف و تدوین برنامه عملیاتی و راهبردی در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۴ توسط شورای اسلامی شهر و شهرداری شیراز سخن گفت و افزود: ۴۴ پروژه کلان در این راستا تعریف شد که بسته محرومیت‌زدایی نیز یکی از مهمترین این پروژه‌هاست.

فرج‌زاده همچنین تسهیل پاسخگویی به مراجعین شهرداری را از مهمترین برنامه‌های تعاملی و مشترک شهرداری و نظام مهندسی عنوان کرد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری شیراز نیز در ادامه این نشست تاکید کرد: پروژه‌های شهرداری شیراز به همت مدیریت مطلوب، فعال است.

مهدی قلندری با اشاره به در خصوص برنامه‌هایی که توسط معاونت متبوع در بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تدوین شده، سخن گفت.

وی همچنین از ارائه آموزش‌های لازم به نیرو‌های متخصص در شش ماهه نخست امسال در رابطه با نرم‌افزار جدید نحوه بررسی نقشه‌های ساخت و تاسیسات خبر داد و گفت: در حال حاضر این مهم به صورت سری انجام می‌شود که با استقرار نرم افزار جدید، آموزش به نیرو‌های متخصص هم در دستور کار قرار خواهد گرفت.

رئیس سازمان نظام مهندسی فارس نیز در این جلسه عملکرد شهرداری شیراز در سال گذشته مبنی بر افتتاح و کلنگ‌زنی بیش از هشتاد هزار میلیارد تومان پروژه را کاری بسیار سخت و تحسین برانگیز عنوان کرد و گفت: این مهم به زبان کاری ساده، اما در عمل بسیار سخت است.

ستار خورشیدی به ارجاع پرونده‌های ساختمانی به سامانه ارجاع و سامانه شفافیت اشاره و تصریح کرد: یکی از ارکان سالم سازی، ایجاد شفافیت است.

او با بیان اینکه در بحث تفکیک نیز نظارت با نرم افزار و ثبت سیستمی انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: برای نخستین بار تمام پرونده‌ها در حال اسکن هستند که ۵۰ درصد آنها انجام شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی فارس عنوان کرد: افتخار سازمان نظامی مهندسس فارس این است که با شهرداری به عنوان یکی از ارکان اصلی در ساخت‌وساز و نظارت، راهکار تعاملی را پیش بگیرد.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز